Taraf, “Pop-Up” köşesi, 29 Mayıs 2013

Türkiye’deki yeni alkollü içki yasalarını savunanların pek ayrıntıya girmeden ABD’deki uygulamaları örnek gösterdiklerini okuyorum. Hıdır’ın New York muhabiri olarak bu referansa (yorum yapmadan) biraz açıklık getirmemin görevim olduğunu düşündüm.

Öncelikle belirteyim, “ABD’de uygulama şöyle” demek doğru değil, çünkü burada bu tür konularda kuralları hükümet değil, eyaletler, belediyeler, hattâ nahiyeler belirliyor ve bu kurallar bir bölgeden diğerine çok değişiyor. Örneğin, turizm ve eğlence geliri yüksek New York’taki kurallar bölgedeki diğer eyaletlere göre daha gevşek ama en büyük kenti Las Vegas olan Nevada eyaletine göre daha sıkı. Ve bu kurallar ekonomik gelişmelere ve kamuoyuna göre zaman içinde değişimden geçiyor.

Bira ABD’de diğer içkilerden farklı, meşrubata yakın bir statüye sahip. New York eyaletinde bira bakkallarda ve marketlerde, şarap ve diğer içkiler yalnızca lisanslı içki dükkânlarında satılıyor. Yakın geçmişte şarabın da marketlerde satılabilmesi için bir yasa teklifi sunuldu, içki dükkânı sahipleri kıyameti koparınca geri çekildi. Bira çoğu yerde her gün, her saatte alınabiliyor. Buna karşılık, içki dükkânları gece yarısından sabah 9:00’a kadar satış yapamıyor, pazar günleri de öğlen 12:00’de açılıp akşam 21:00’de kapanıyor (eskiden pazar günleri alkollü içki satışı bütünüyle yasaktı, değişti). Eyaletin büyük bölümünde lokanta ve barlarda sabah saat 4:00’ten 8:00’e kadar içki servisi yapmak yasak. Amacın gece hayatında bir kapanış noktası saptayıp düzen sağlamak olduğu söyleniyor.

New York şehrinde sokak, park gibi halka açık yerlerde bira da dâhil alkollü içki içmek ve açık içki şişesi bulundurmak yasak (o nedenle bira kutusu kesekâğıdından çıkarılmadan içilir, çünkü polisin gelip “torbada ne var, göster bakayım” deme hakkı yok).

Yerleşim yerlerinin geniş alanlara yayılması nedeniyle ABD otomobile çok bağımlı, dolayısıyla içkili araba kullanımı da çok ciddî bir sorun ve bunu önlemek için büyük çaba harcanıyor. Örneğin, arabada açık içki şişesi bulundurmak yasak. ABD genelinde alkollü içki içme yaş sınırı 21. Bu yaşın altındaki birine içki satılması da, bu kişinin içmek amacıyla içki bulundurması da suç sayılıyor. New York’ta 21 yaşından küçük biri bir lokanta ya da barda ancak 21’inden büyük birisiyle birlikte ise, o kişinin ısmarlayıp verdiği içkiyi içebiliyor. New York şehrinde araba ehliyeti alma yaşı 17 (eyaletin bazı bölgelerinde bu 16). Ancak, 21 yaşın altındaki sürücülerin alkollü olması konusunda “sıfır tolerans yasaları” uygulanıyor, yüzde 0,02 alkol düzeyi bile ehliyete el konulması için yeterli neden sayılıyor.

ABD’de kişi başına alkol tüketimi kabaca yılda dokuz litre civarında (Türkiye’de 1,5 litre). Dünya sıralamasında her zaman için ABD’den daha fazla içki içilen en az yirmi ülke olduğu görülüyor.