Taraf, “Pop-Up” köşesi, 10 Mart 2013
Eskiden beri New York’a ilk kez gelen birinin dolaşmaya çıktığında ilk dikkatini çeken şeylerden biri adım başı bir lokanta, kafe ya da bara rastlamasıdır (yirmi dört bin gibi bir sayı söylenir). Son iki yıldır bir de bu lokantaların camlarına yapıştırılmış sayfa büyüklüğündeki harfler dikkat çekiyor. Bu ilginç, hatta ilham kaynağı olabilecek bir konu olduğu için Hıdır’ın köşesine yakışacağını düşündüm:
Yediğimize içtiğimize karışmayı asli görevi kabul etmiş belediye başkanımız Michael Bloomberg’in sağlık şubesinin akıl ettiği bir uygulama bu. Eskiden beri beklenmedik zamanlarda lokantalara girip denetleyen görevliler olurdu ama bunun düzenli biçimde ve dürüstçe yapılmadığından, lokantaların yetkilileri takmadığından yakınılırdı. Şimdi bu denetçiler değerlendirme sonucunu bir harf olarak cama yapıştırmak zorundalar.
Bir lokantanın A alması “çiçek gibi” olmasa da genelde kurallara uygun, temiz bir yer olduğunu gösteriyor. B notu “çok ciddi bir sorun yok ama A almışlar varken burada yemenin ne âlemi var?” gibi yorumlanabilir. C ise “isterseniz yiyin, sonunda ölüm yok” anlamına geliyor. C bile alamayacak yer de zaten anında kapatılıyor. B ve C alanlara bir de “Derecelendirme Sürüyor” kartı veriliyor: durumunu hemen A yapmak isteyen o kartı asıp tadilata ve temizliğe başlıyor, “benim müşterim sağlamdır, uğraşamam” diyen de her ne not almışsa onu asıyor. Ve millet notu A olmayan lokantaya pek yanaşmıyor, bu muazzam baskı nedeniyle de notunu A yapmış lokanta sayısı yüzde sekseni aşmış.
Bu uygulamanın denetçiler için güzel bir el altından ek gelir kaynağı yaratacağı akla gelebilir. Bunun en önemli önlemi: internet üzerinden şeffaflık. İsteyen sağlık dairesinin sitesine giriyor, merak ettiği lokantanın adını yazıyor, karşısına o lokantanın hangi tarihlerde denetlendiği ve her seferinde bulunmuş aksaklıkların listesi çıkıyor. Bu bulgulara lokantacının kendisi de itiraz edip hemen duruşma talep edebiliyor, bir müşteri de “siz bunlara A vermişsiniz ama aşçının önlüğünü gördünüz mü?” gibi serzenişler iletebiliyor. Ayaküstü belirli bir bölgedeki lokantaların notlarını ve bir lokantanın hâl ve gidişini görmek isteyenler için sağlık şubesi iPhone ve iPad için app’ler de sunuyor.
İsteyen Okusun 